Η υπογονιμότητα ορίζεται ως η αδυναμία ενός ζευγαριού να επιτύχει σύλληψη και να αποκτήσει τέκνο έπειτα από τουλάχιστον ένα έτος τακτικών σεξουαλικών επαφών χωρίς αντισυλληπτική προστασία.
Στο 50% των υπογόνιμων ζευγαριών, ανευρίσκεται εμπλοκή του ανδρικού παράγοντα συνήθως σε συνδυασμό με μη φυσιολογικές παραμέτρους σπέρματος. Για το λόγο αυτό, όλοι οι άρρενες ασθενείς
που ανήκουν σε υπογόνιμα ζευγάρια πρέπει να υποβάλλονται σε αξιολόγηση από τον ουρολόγο τους. Υπολογίζεται ότι περίπου το 15% των ζευγαριών που προσπαθούν να κάνουν παιδί αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υπογονιμότητας.
Αιτιολογικοί παράγοντες υπογονιμότητας
- Συγγενείς ή επίκτητες ουρογεννητικές ανωμαλίες
- ¨Εκθεση σε γοναδοτοξίνες( χημειοθεραπεία-ακτινοθεραπεία)
- κακοήθειες
- Λοιμώξεις ουροποιητικού
- Αυξημένη θερμοκρασία του οσχέου ως αποτέλεσμα κιρσοκήλης
- Ενδοκρινικές διαταραχές
- Ανοσολογικοί παράγοντες
- Γενετικές ανωμαλίες
Σε ποσοστό 30-40% των ασθενών με παθολογικό σπερμοδιάγραμμα δεν ανευρίσκεται αιτιολογικός παράγων, ενώ ο λοιπός έλεγχος είναι φυσιολογικός. Τότε έχουμε να κάνουμε με ιδιοπαθή ανδρική υπογονιμότητα, ενώ όταν όλες οι εξετάσεις ενός ζευγαριού είναι φυσιολογικές τότε μιλάμε για ανεξήγητη ανδρική υπογονιμότητα, που αφορά περίπου 20-30% των υπογόνιμων ζευγαριών.
Διερεύνηση υπογονιμότητας
- Πρωταρχικό παράγοντα στη διερεύνηση της ανδρικής υπογονιμότητας παίζει η λήψη λεπτομερούς ιστορικού και η κλινική εξέταση
- Απαραίτητο εργαλείο για τον έλεγχο της ανδρικής γονιμότητας αποτελεί το σπερμοδιάγραμμα το οποίο πρέπει να γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα.
- ΠΙΝΑΚΑΣ
- Οι διαταραχές του σπέρματος χωρίζονται σε 3 κατηγορίες
- ολιγοσπερμία <15 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml
- ασθενοσπερμία <32% προοδευτική κινητικότητα
- τερατοσπερμια <4% φυσιολογικές μορφές
Η απουσία σπερματοζωαρίων στο σπερμοδιάγραμμα λέγεται αζωοσπερμία και πρέπει να γίνει η διάκριση σε αποφρακτική και μη αποφρακτική.
Σε όλες τις περιπτώσεις αζωοσπερμίας ή σοβαρής ολιγοσπερμίας (<10 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml), θα πρέπει να γίνεται εξέταση καρυοτύπου για αποκλεισμό γενετικών ανωμαλιών.
Σε περιπτώσεις επαναλαμβανόμενων αποβολών κύησης, είτε μετά από φυσιολογική γονιμοποίηση είτε μετά από υποβοηθούμενη αναπαραγωγή καιώς και σε περιπτώσεις ανεξήγητης υπογονιμότητας συνίσταται να γίνεται μέτρηση του δείκτη κατακερματισμού του σπέρματος ( DNA fragmentation index), η οποία αποτελεί μια νέα υποσχόμενη εξέταση στο διαγνωστική μας φαρέτρα.
Στα πλαίσια της αντιμετώπισης της ανδρικής υπογονιμότητας, ο ουρολόγος μπορεί να επέμβει και χειρουργικά όπου απαιτείται
- μικροχειρουργική διόρθωση της κλινικής κιρσοκήλης
- Διάγνωση και αποκατάσταση της απόφραξης των εκφορητικών οδών
- Βιοψία όρχεος ή/και ανεύρεση ορχικού ιστού
take away message
Ο ρόλος του Ουρολόγου στην αντιμετώπιση του υπογόνιμου ζευγαριού είναι πολύ σημαντικός και πρέπει να κατευθύνει τον ασθενή τόσο διαγνωστικά όσο και θεραπευτικά με γνώμονα τη σχέση κόστους-αποτελέσματος εκπέμποντας τόσο αισιοδοξία, όσο και ρεαλισμό, υπενθυμίζοντας πως οι πιθανότητες απόκτησης παιδιού στο σύγχρονο επιστημονικό περιβάλλον είναι συντριπτικά με το μέρος μας.